วิทยานิพนธ์ระดับมหาบัณฑิต ปี 2531
ตำนานเมืองลพบุรี : การรับรู้และโลกทัศน์ทางประวัติศาสตร์ของท้องถิ่น
โดย ชมนาด สุขเจริญ
ดาวน์โหลดได้ที่ https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:138433

บทคัดย่อ

       ตำนานเมืองลพบุรี คือ เรื่องราวอันแสดงการรับรู้และโลกทัศน์ที่เกี๊ยวกับอทีตของคนในท้องถิ่น การศึกษาเรื่อง "ตำนานเมืองลพบุรี : การรับรู้และโลกทัศน์ทางประวัติศาสตร์ของท้องถิ่น ในวิทยานิพนธ์ฉบับนี้นับเป็นการพยายาม ขี้ให้เห็นว่า ตำนานเมืองลพบุรีมีลักษณะเป็นประวัติศาสตร์ในจารีตของท้องถิ่นอันมีองค์ประกอบทางประวัติศาสตร์ใน 3 ระดับ คือ
      - เป็นเรื่องราวในอดีตของเมืองลพบุรีในการรับรู้ของขาวเมือง
      - เป็นการแสดงปรัชญาทางประวัติศาสตร์ของประชาชนในท้องถิ่น ซึ่งปรากฏออกมาในโลกทัศน์ที่ใช้อธิบายอดีต
      - เป็นรูปแบบหนึ่งของประวัติศาสตร์นิพนธ์ในจารีตของท้องถิ่น ทั้งนี้เพราะตำนานเมืองลพบุรีมีบ่อเกิดจากการสั่งสมประสบการณ์ทางประวัติศาสตร์อันยาวนานของเมืองที่ไม่เคยถูกทิ้งร้าง พัฒนาการในแต่ละขั้นตอนของประวัติศาสตร์นับตั้งแต่ประมาณพุทธศตวรรษที่ 12-23 ได้ก่อให้เกิดการรับรู้และโลกทัศน์ที่เกี่ยวกับอดีตของชาวเมือง ต่อมาปัจจัยสำคัญในช่วงพุทธศตวรรษที่ 23-24 ได้แก่ การที่สมเด็จพระนารายณ์แห่งกรุงศรีอยุธยาทรงเข้ามามีบหบาทในเมืองลพบุรี การเกิดขบถธรรมเถียร และการอพยพเข้ามาของชาวต่างเมืองได้ทำให้การรับรู้และโลกทัศน์ของชาวเมืองลพบุรีลี่คลายออกมาในรูปตำนานเมืองลพบุรี ที่สืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน
      เมื่อถึงพุทธศตวรรษที่ 25 กระบวนการเปลี่ยนแปลงประเทศให้ทันสมัยได้ก่อให้เก็ดระเบียบวิธีการศึกษาทางประวัติศาสตร์แบบวิชาการขึ้น ตำนานเมืองลพบุรีซึ่งเต็มไปด้วยเรื่องราวอิทธิปาฏิหาริย์ จึงไม่ได้รับการยอมรับในฐานะประวัติศาสตร์ของเมือง แต่กลายเป็นนิทานศักดิ์สิทธิ์และนิทานประจำถิ่นในที่สุด