ประชาสัมพันธ์

สัมมนาบัณฑิตศึกษา

คนเดินทาง คนสร้างฝัน คนเสี่ยงพนัน คนก่อการวุ่นวาย: โลกสามานย์กับชีวิตผิดสามัญในกัมพูชาคริสต์ศตวรรษที่ 19 โดย อ.ดร.ธิบดี บัวคำศรี จันทร์ที่ 1 เม.ย.2562 เวลา 13.00-16.00 น.

โลกการเมืองในพระราชพิธีสิบสองเดือน

"ห้องเรียนประวัติศาสตร์ศิลป์" มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยากร: วิภัส เลิศรัตนรังษี นักศึกษา ปริญญาเอก สาขาประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

สัมมนาบัณฑิตศึกษา

พรมแดนและผู้อพยพชาวพม่าในภาคเหนือของประเทศไทยในช่วงคริสตศักราช 1890-1990

อ.ดร. ธัญญรัตน์ อภิวงค์ ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

สรุปโดย วิราวรรณ นฤปิติ

ผู้อพยพชาวพม่าในเชียงใหม่ สมัยคริสต์ศตวรรษที่ 1890-1990 สะท้อนความเป็นพม่าอพยพในประวัติศาสตร์ไทยอย่างน่าสนใจ งานวิจัยระดับปริญญาเอกของวิทยากรได้เพิ่มเติมมิติทางองค์ความรู้ ที่จากเดิมนักวิชาการสาขารัฐศาสตร์คนสำคัญอย่าง Jame C. Scott (เป็นต้น) ที่เสนอว่าชาวพม่าหรือกลุ่มชาติพันธุ์อื่นเคลื่อนย้ายถิ่นฐานให้ออกไปจากอำนาจการปกครองศูนย์กลางที่มักจะได้รับการสถาปนาขึ้นในพื้นที่แถบที่ราบลุมแม่น้ำ การค้นคว้าด้วยวิธีการศึกษาทางประวัติศาสตร์ของ อ.ดร.ธัญญรัตน์ เสนอต่อมาว่าชาวพม่าอพยพบางกลุ่มได้ทำการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงอัตลักษณ์ของพวกเขาผ่านเครือขายธุรกิจการค้าไม้ในภาคเหนือของไทย โดยระยะเวลาในการวิจัยนี้ (100 ปี) เป็นระยะเวลาที่ยาวนานจนสามารถครอบคลุมความเปลี่ยนแปลงทางด้านกายภาพของชายแดนได้เป็นอย่างดี

ช่วงเวลาก่อนที่จะมีการกำหนดพรมแดนอย่างเป็นทางการด้วยกฎหมาย ในช่วงก่อนคริสต์ศตวรรษที่ 19 แรงงานคนเป็นส่วนสำคัญของการทำสงครามแย่งชิง ชาวพม่าและกลุ่มชาติพันธ์ุอื่นๆ ถูกแย่งชิงในฐานะเชลยสงคราม ดังที่ปรากฏในหลักฐานทางประวัติศาสตร์ของชาวต่างชาติ ต่อมาเมื่อมีการขยายอำนาจจักรวรรดินิยมเข้ามายังดินแดนในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ การค้าเป็นปัจจัยสำคัญอย่างยิ่งที่ทำให้ชาวพม่าอพยพกลายเป็นพ่อค้าคนกลางในสนามการค้า เนื่องจากกฎหมายควบคุมการค้าของสยามไม่สามารถมีผลบังคับใช้ต่อพวกเขา ซึ่งเป็นคนในบังคับของอังกฤษ, ฝรั่งเศส ฯลฯ พวกเขาเป็นส่วนสำคัญให้กับบริษัทการค้าข้ามภูมิภาคอย่าง บอมเบย์ เบอร์มา, บริติช เบอร์เนียว, หลุยส์ เลียวโนเวล์ส เป็นต้น ดำเนินไปได้ โดยเข้ามาสร้างสายสัมพันธ์กับตระกูลเจ้าท้องถิ่นในเชียงใหม่เพื่อจุดประสงค์เป็นตัวกลางทางการค้าไม้และฝิ่น ระหว่างอาณานิคมตะวันตก เจ้าท้องถิ่น และสยาม

ชาวพม่าอพยพและกลุ่มชาติพันธ์ุอื่นๆ ได้แก่ กะเหรี่ยง ไทยใหญ่ มอญ เป็นต้น หาเลี้ยงชีพในระบอบเศรษฐกิจแบบทุนนิยมเสรีภายใต้รัฐบาลอาณานิคม ในขณะที่แรงงานชาวไทยยังคงต้องอยู่ภายใต้รัฐสยาม ชาวพม่าและอื่นๆ จึงเป็นประโยชน์ในการสร้างเครือข่ายการค้าจากเงื่อนไข อาทิ พวกเขาสามารถเลือกถือสัญชาติได้โดยขึ้นอยู่กับผลประโยชน์ทางการค้า พูดได้หลายภาษาเพื่อใช้ทำงานกับเจ้าไทย คนท้องถิ่นภาคเหนือ และรัฐบาลอาณานิคม เป็นคนกลางทางการค้าที่มีเครื่องมือทำธุรกิจอยู่ในมืออยู่แล้ว อาทิ แรงงานคน แรงงานช้าง มีความเชี่ยวชาญในการทำป่าไม้ มีความเชี่ยวชาญด้านทำเลในการทำธุรกิจ พวกเขาเหล่านี้ต้องการเพียงเงินทุน ซึ่งเจ้านายในราชสำนักสยามเป็นผู้ลงทุนและให้สัมปทาน จนกระทั่งชาวพม่าบางคนได้รับบรรดาศักดิ์จากราชสำนักสยาม นอกจากนี้ชาวพม่ายังมีส่วนในการค้าฝิ่นเถื่อนในสมัยรัชกาลที่ 5 ด้วย จากการที่พวกเขาใช้ความสามารถและเครือข่ายการค้าและเครือญาติที่ซับซ้อนในการหลบเลี่ยงกฎหมายของรัฐบาลอาณานิคม

เมื่อ “ปีศาจ” ถูกแปลเป็นภาษาอินโดนีเซีย

ในแง่ของวิธีเขียน วิธีนำเสนอ มันอาจดูล้าสมัยสำหรับคนอ่านยุคนี้ แต่คุณค่าของงานชิ้นนี้มีอย่างแน่นอน

ปี ๒๕๖๑ ที่ผ่านมาเป็นปีที่ครบวาระ “๑๐๐ ปี ชาตกาล” ของนักเขียนคนสำคัญของไทยหลายคน

หนึ่งในนั้นคือ “เสนีย์ เสาวพงศ์” นามปากกาของ “ศักดิ์ชัย บำรุงพงศ์” ผู้เขียนนิยายเรื่อง “ปีศาจ” ที่คนไทยจำนวนมากรู้จักดีในฐานะนิยายเล่มหลักของวงวรรณกรรมไทยที่ส่งผลสะเทือนต่อความคิดของผู้คนในสังคม

ปีศาจแต่งขึ้นในช่วงปลายทศวรรษที่ ๒๔๙๐ หลังเสนีย์กลับจากประจำการในทวีปอเมริกาใต้ในฐานะเจ้าหน้าที่ทางการทูต ก่อนที่จะ “โดนเก็บ” ในยุคของจอมพลสฤษดิ์เนื่องจากมีเนื้อหาวิพากษ์สังคมไทย ก่อนที่จะกลับมาสู่สายตาผู้อ่านอีกครั้งในยุคก่อนและหลังเหตุการณ์ ๑๔ ตุลาคม ๒๕๑๖ ในฐานะวรรณกรรมเพื่อชีวิตและอยู่ยั้งยืนยง ได้รับการกล่าวถึงทุกครั้งเมื่อระบอบอำนาจนิยมหวนกลับมาสู่สังคมไทย...อ่านบทสัมภาษณ์เต็มได้ในเว็บไซด์ "สารคดี"

สัมมนาบัณฑิตศึกษา ครั้งที่ 1 วันจันทร์ที่ 4 กุมภาพันธ์ เวลา 13.00-16.00 น.

"แม่บ้านการเมือง: ภรรยาคณะราษฎรกับการปฏิวัติ 2475 ผ่านอุดมการณ์ครอบครัว"

ชานันท์ ยอดหงส์ วิทยากร

ผศ.ดร. เชาวฤทธิ์ เชาว์แสงรัตน์ ดำเนินรายการ

วิราวรรณ นฤปิติ สรุปงานสัมมนา

กรอบคิดสำคัญของหัวข้อนี้คือ วิทยากรนำเสนอความเป็นสมัยใหม่ที่มองผ่านการศึกษากรอบคิดเพศสภาพ (Gender) วิทยากรได้ศึกษาบทบาทของผู้หญิงในประวัติศาสตร์ไทย โดยในช่วงต้นมีการเล่าถึงบริบทของผู้หญิงในสังคมจารีตว่าส่วนมากแล้วสตรีในรั้วในวังมีสถานะที่ไม่เท่าเทียมกับบุรุษ ทักษะ ความรู้ต่างๆ ที่สอนในวังก็ทำเพื่อความสวยงามหรือเป็นที่บันเทิงใจต่อบุรุษเท่านั้น อาทิ งานเย็บปักถักร้อย การรำละคร เป็นต้น เรียกได้ว่าบทบาทสตรีในสังคมปิตาธิปไตยมีอยู่อย่างจำกัด ต่อมาเมื่อมีการศึกษาแบบแผนตะวันตกเข้ามาแพร่หลายในสยาม การศึกษาสมัยใหม่นี้ทำให้เกิดสำนึกความเท่าเทียมเกิดขึ้นระหว่างครูและนักเรียนขึ้น

ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 คณะราษฎร ซึ่งส่วนใหญ่มีพื้นเพมาจากสามัญชน ขึ้นมามีบทบาทนำบนพื้นที่ทางการเมือง ผลที่ตามมาก็คือเป็นการสร้างอุดมการณ์ครอบครัวขึ้น ในลักษณะที่ตรงกันข้ามกับสังคมจารีต สตรีชนชั้นกลางได้รับเกียรติทั้งหน้าบ้านและหลังบ้านไม่แพ้บรรดาสามีของพวกเธอ พวกเธอเป็นทั้ง เมีย แม่ มิ่ง มิตร ผู้โลดแล่นอยู่ในรัฐประชาชาติ บทบาทของสตรีในสังคมใหม่มีทั้งการส่งเสริมสุขภาพสตรี การเผยแพร่ความรู้ด้านโภชนาการ การสาธารณะสุข และงานสังคมสงเคราะห์ ในระหว่างช่วง 2480 – 2490 ดูเหมือนว่ามีการแบ่งแยกบทบาทและหน้าที่ของสตรีและบุรุษขึ้น งานหน้าบ้านเป้นของบุรุษและงานหลังบ้านเป็นของสตรี แต่ก็ไม่เป็นเช่นนั้นเสมอไป เพราะสามารถเห็นได้จากสตรีคนสำคัญผู้เป็นภริยาของนายกรัฐมนตรีที่ขึ้นมาทำหน้าที่แทนสามีของพวกเธอได้อย่างลงตัว อาทิ ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ ท่านผู้หญิงละเอียด พิบูลสงคราม เป็นต้น

เสวนาหนังสือ "ครอบครัวจินตกรรม" บทวิพากย์ว่าด้วย ชุมชน การปกครองและรัฐ

วันศุกร์ 18 มกราคม 2562 เวลา 13.00-16.00 น. ห้องกระจกริมน้ำชั้น 1 คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์

บรรยายสาธารณะ