วิทยานิพนธ์ระดับมหาบัณฑิต ปี 2531
พัฒนาการการศึกษาของคณะสงฆ์ไทย (พ.ศ.2489 - 2527)
โดย จุไรรัตน์ แสนใจรักษ์
ดาวน์โหลดได้ที่ https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:138410

บทคัดย่อ

พัฒนาการศึกษาของคณะสงฆ์ไทย ระหว่างบี พ.ศ. 2489-2527 เป็นระยะเวลาที่มีการเปลี่ยนแปลงแก้ไข และมีการวางรากฐานหลักสูตรการศึกษาของคณะสงฆ์ไทยให้มีแบบแผนที่ทันสมัย จนเป็นรากฐานของระบบการศึกษาของคณะสงฆ์ในปัจจุบัน

วิทยานิพนธ์เรื่องนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาถึงปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเปลี่ยนแปลงลักษณะการจัดการศึกษา ตลอดจนบทบาทของคณะสงฆ์ที่มีต่อสังคม โดยเริ่มต้นศึกษาตั้งแต่การสถาปนาหลักสูตรการศึกษาในระดับอุดมศึกษาของมหาวิทยาลัยสงฆ์ทั้ง 2 แห่งคือสภาการศึกษามหามกุฎรามวิทยาลัย ในบีพ.ศ. 2489 และมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ในบี พ.ศ. 2490 ให้เป็นสถานศึกษาวิชาการสมัยใหม่ควบคู่ไปกับการศึกษาวิชาการด้านศาสนา โคยศึกษาถึงจุดมุ่งหมายของหลักสูตรการเรียนการสอน รวมทั้งการวิเคราะห์ถึงปัญหาของการจัดการศึกษา ทั้งที่มีต่อสังคมไทย โดยส่วนรวมและต่อคณะสงฆ์เอง

จากการศึกษาพบว่า การเปลี่ยนแปลงหลักสูตรการศึกษาของมหาวิทยาลัยสงฆ์ ในบี พ.ศ. 2489 และ2490 นั้น เป็นการเปลี่ยนแบลงครั้งสำคัญในวงการศึกษาของคณะสงฆ์ และการเปลี่ยนแปลงคังกล่าว เป็นผลสืบเนื่องมาจากความพยายามในการเคลื่อนไหวเพื่อการปรับปรุงบทบาทและฟื้นฟูฐานะของพระภิกษุสงฆ์ในสังคมไทยในช่วงระยะเวลาที่สังคมไทย ได้เริ่มพัฒนาไปสู่รูปแบบสมัยใหม่ ตามความก้าวหน้าของวิทยาการตะวันตก พระภิกษุสงฆ์ในฐานะผู้นำด้านศาสนา จึงจำเป็นต้องปรับปรุงการศึกษาและบทบาทของตนเองให้ทันสมัยสอดคล้องกับความเปลี่ยนแบลงของสังคม เพื่อประโยชน์ในการสืบต่ออายุพระศาสนาให้สามารถดำรงอยู่ได้ในสถานการณ์ที่เปลี่ยนไปนอกจากจุดมุ่งหมายหลักในการสร้างศาสนทายาทที่ดีมีความรู้ความสามารถที่จะสืบต่อพระศาสนาและสื่อสารกับคนรุ่นใหม่ใหม่แล้ว จากการศึกษายังพบว่า สถาบันการศึกษาของคณะสงฆ์ยังทำหน้าที่เป็นทางเลือกด้านการศึกษาของประชาชนที่ด้อยโอกาส และผลิตคนสู่ระบบสังคมอีกด้านหนึ่งด้วย

ภายหลังการจัดตั้งมหาวิทยาลัยสงฆ์แล้ว ได้มีการพัฒนาหลักสูตรการเรียนการสอนอย่างต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน และการพัฒนาการคังกล่าวได้ส่งผลกระทบต่อแนวคิดด้านการศึกษาและระบบการศึกษาของคณะสงฆ์โดยส่วนรวมเป็นเหตุให้มีการปรับปรุงหลักสูตรการศึกษาในระดับต่ำงาและขยายโอกาสทางการ ศึกษาของพระสงฆ์ให้กว้างขึ้น จากการศึกษาเพียงพระธรรมวินัย สู่การศึกษาวิชาการต่างๆที่เป็นแบบอย่างสมัยใหม่ในเวลาต่อมา