วิทยานิพนธ์ระดับมหาบัณฑิต ปี 2532
มูลเหตุของการร่างกฎหมายลักษณะอาญา รศ.127
โดย กนิษฐา ชิตช่าง
ดาวน์โหลดได้ที่ https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:117490

บทคัดย่อ

         การศึกษาเรื่อง “มูลเหตุของการร่างกฎหมายลักษณะอาญา ร.ศ.127” นี้ มีความมุ่งหมายที่จะศึกษาถึงปัจจัยต่างๆ ที่จะนำไปสู่การร่างกฎหมายลักษณะอาญา ร.ศ. 127 และพบว่า ปัจจัยต่างๆ มีความสำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากัน อันได้แก่ การแผ่ขยายลัทธิจักรวรรดินิยมตะวันตกในคริสต์ศตวรรษที่ 19 ก่อให้เกิดปัญหาเรื่องสิทธิสภาพนอกอาณาเขต อันทำให้รัฐบาลสยามไม่มีอำนาจเต็มที่ในด้านการศาล ปัญหานี้นำไปสู่ความพยายามยกระดับมาตรฐานทางด้านกฎหมายให้เป็นแบบอารยประเทศมากขึ้น จักรวรรดินิยมตะวันตกยังทำให้วิทยาการของโลกตะวันตกหลั่งไหลเข้าสู่สยาม อันมีผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงแนวคิดและทัศนคติของชนชั้นนำของสยามในด้าน ต่างๆ โดยเฉพาะที่มีต่อคำอธิบายเรื่องลักษณะของรัฐ ลักษณะอำนาจของผู้ปกครอง และการปรับปรุงระบบกฎหมาย นอกจากนั้นแล้วจักรวรรดินิยมตะวันตกยังทำให้เกิดการขยายตัวของระบบเศรษฐกิจขึ้นภายหลังการลงนามในสนธิสัญญาบาวริง พ.ศ.2398 ซึ่งมีผลต่อการเกิดปริมาณคดีความอาญาที่ค้างชำระในศาลมากขึ้น และยังเกิดคดีความใหม่ๆ อาทิ อั้งยี่หรือซ่องโจรสลัดและการปลอมแปลงเงินตราภายนอกราชอาณาจักร ซึ่งคดีความเหล่านี้บทบัญญัติของกฎหมายในเวลานั้นยังไม่ครอบคลุมเพียงพอ นอกจากนั้นแล้วระบบกฎหมายเก่ายังไม่สามารถบังคับใช้ได้ทั้งพระราชอาณาจักร ในหัวเมืองที่ห่างไกลยังให้อำนาจแก่ผู้ปกครองท้องถิ่นในการพิจารณาคดีความอย่างเต็มที่ ฯลฯ ปัจจัยเหล่านี้ไม่อาจสนองตอบต่อภาวะของการปรับเปลี่ยนรัฐเข้าสู่รัฐแบบรวมศูนย์ ซึ่งภาวะการสร้างรัฐรวมศูนย์นี้นำไปสู่ความต้องการระบบกฎหมายแบบใหม่ โดยเฉพาะในส่วนที่ว่าด้วยความผิดและโทษหรือที่เรียกว่ากฎหมายลักษณะอาญา ที่จะมาแก้ไขปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้นภายใต้การปรับเปลี่ยนเป็นรัฐสมัยใหม่ของสยาม ซึ่งผลปรากฏว่าภายหลังจากการประกาศใช้กฎหมายลักษณะอาญา ร.ศ.127 กฎหมายฉบับใหม่นี้ได้ตอบสนองความต้องการของผู้ปกครองสยามได้ระดับหนึ่ง กล่าวคือ อย่างน้อยก็สามารถแก้ไขปัญหาต่างๆ ที่กล่าวมาข้างต้นให้ลุล่วงไปได้ด้วยดี
          นอกจากนี้ วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ยังมุ่งศึกษาถึงขั้นตอน ในการร่างกฎหมายลักษณะอาญา ร.ศ.127 ว่าผู้ใดมีบทบาทในการร่าง ใช้แม่แบบแห่งกฎหมายของประเทศใดเป็นหลัก เพราะเหตุใด และยังคงไว้ซึ่งพื้นฐานทางจารีตประเพณีของสยามไว้ในกฎหมายฉบับใหม่หรือไม่อย่างไร ตลอดจนมีอุปสรรคอะไรในระหว่างการดำเนินการร่างกฎหมาย ที่ทำให้กฎหมายฉบับนี้ไม่สามารถร่างได้สำเร็จในระยะเวลาอันสั้นได้
          ผลของการศึกษาเรื่อง “มูลเหตุของการร่างกฎหมายลักษณะอาญา ร.ศ.127” จึงเป็นการนำเสนอความกระจ่างชัดเกี่ยวกับปัจจัยต่างๆ ทั้งภายในและภายนอกที่มีต่อการปฏิรูปกฎหมาย โดยเฉพาะกฎหมายลักษณะอาญาซึ่ง เป็นกฎหมายในส่วนที่ว่าด้วยความผิด และโทษอย่างรอบด้าน พร้อมๆ กับการพิจารณากระบวนการร่างกฎหมายฉบับดังกล่าว ตลอดจนปัญหาและอุปสรรคที่ทำให้การร่างกฎหมายฉบับดังกล่าวมีความล่าช้าถึง 10 ปีเศษๆ