วิทยานิพนธ์ระดับมหาบัณฑิต ปี 2534
รัฐประหาร 20 มิถุนายน พ.ศ.2476
โดย ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์
ดาวน์โหลดได้ที่ https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:118443

บทคัดย่อ

          การศึกษาเรื่อง “รัฐประหาร 20 มิถุนายน พ.ศ. 2476” นี้ มีความมุ่งหมายที่จะศึกษาว่า เหตุใดในช่วงระยะเพียง 1 ปี หลังการปฏิวัติ พ.ศ. 2475 จึงเกิดการยึดอำนาจซ้อนกันถึง 2 ครั้ง ครั้งแรกเป็นการยึดอำนาจหรือการรัฐประหารโดยพระราชกฤษฎีกาเมื่อ วันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2476 ของกลุ่มอนุรักษ์นิยมที่มีพระยามโนปกรณ์นิติธาดาเป็นผู้นำ ครั้งที่ 2 เป็นการยืดอำนาจหรือการรัฐประหารเมื่อวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2476 โดยคณะทหารบกทหารเรือของคณะราษฎร ซึ่งทั้งสองครั้งนี้ก็มีระยะเวลาที่ห่างกันไม่ถึง 3 เดือน ตลอดทั้งหลังจากนั้นมาไม่นานก็เกิดเหตุการณ์กบฏบวรเดช และในท้ายสุด พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงสละราชสมบัติ
           ผลของการศึกษาพบว่า การรัฐประหาร 20 มิถุนายน พ.ศ. 2476 นั้น โดยเนื้อแท้เป็นการต่อสู้ขัดแย้งและช่วงชิงอำนาจทางการเมือง ระหว่างระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชหรือระบอบเก่าที่มีพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นองค์ประมุขกับระบอบรัฐธรรมนูญหรือระบอบใหม่ที่มีคณะราษฎรเป็นผู้สถาปนา ในประเด็นปัญหารัฐธรรมนูญและการควบคุมกำลังกองทัพการรัฐประหารโดยคณะทหารคณะราษฎรครั้งนี้ เป็นการแตกสลายของการประนีประนอมทางการเมืองหลังการปฏิวัติ พ.ศ. 2475 ระหว่างคณะราษฎรกับพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว คณะเจ้านายและกลุ่มนิยมเจ้า โดยผ่านตัวกลางคือกลุ่มอนุรักษ์นิยมที่มีพระยามโนปกรณ์นิติธาดาเป็นผู้นำ และเป็นจุดเริ่มของการจัดตั้งรัฐบาลคณะราษฎรอย่างแท้จริง การรัฐประหารครั้งนี้ได้แสดงให้เห็นว่า คณะเจ้านายซึ่งเป็นผู้ปกครองที่มีประสบการณ์อย่างยาวนานถึง 150 ปีตลอดถึงพลังของระบอบเก่า ไม่ได้สูญสลายไปในการปฏิวัติ พ.ศ.2475 หากทว่ายังเป็นกลุ่มพลังที่ทรงอำนาจทางการเมืองกระทั่งสืบได้ถึงปัจจุบัน