วิทยานิพนธ์ระดับมหาบัณฑิต ปี 2565
การ์ตูนภาพนิ่งไทยร่วมสมัย: กำเนิดและพัฒนาการของการ์ตูนไทยรูปแบบใหม่ในช่วงทศวรรษ 2530-2550
โดย วรพร วัชชวัลคุ
ดาวน์โหลดได้ที่ https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:302871

บทคัดย่อ

         วิทยานิพนธ์ชิ้นนี้ศึกษาการก่อร่างและพัฒนาการของการ์ตูนไทยยุคร่วมสมัยในช่วงทศวรรษ 2530 – 2550 โดยมองผ่านบริบทเศรษฐกิจ-สังคม และวัฒนธรรม ซึ่งงานศึกษาเสนอว่า ทั้งการ์ตูนไทยรูปแบบเก่าและการ์ตูนไทยยุคร่วมสมัยต่างก็เป็นผลผลิตของการผสมผสานทางวัฒนธรรม การ์ตูนไทยยุคร่วมสมัยที่เกิดขึ้นในช่วงทศวรรษ 2530 – 2550 สามารถแบ่งได้เป็น การ์ตูนไทยสไตล์มังงะ และการ์ตูนไทยทางเลือก ทั้งนี้ การ์ตูนไทยรูปแบบเก่าได้รับอิทธิพลจากการ์ตูนตะวันตก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การ์ตูนอเมริกัน ในทำนองเดียวกัน การ์ตูนไทยรูปแบบใหม่ที่เกิดขึ้นในทศวรรษ 2530 เป็นงานที่ได้รับอิทธิพลจากการ์ตูนญี่ปุ่น การ์ตูนญี่ปุ่นเข้ามาในประเทศไทยในช่วงทศวรรษ 2510 ซึ่งตรงกับช่วงที่ทุนและสินค้าญี่ปุ่นเข้ามามีบทบาทสำคัญในไทย การ์ตูนญี่ปุ่นได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นในกลุ่มเยาวชนไทยอย่างต่อเนื่อง และนำมาสู่การรับรูปแบบการวาดการ์ตูนแบบญี่ปุ่น เกิดเป็นการ์ตูนไทยสไตล์มังงะ ต่อมาในช่วงปลายทศวรรษ 2530 – 2540 การ์ตูนไทยทางเลือกได้ก่อตัวขึ้น โดยเป็นส่วนหนึ่งของกระแสทางเลือก ลายเส้นของการ์ตูนไทยทางเลือกมีเอกลักษณ์และสะท้อนการรับอิทธิพลทั้งญี่ปุ่นและตะวันตก การ์ตูนไทยทางเลือกถูกมองว่าเป็นงานที่แตกต่างจากการ์ตูนญี่ปุ่น นอกจากนี้ เนื้อหาของการ์ตูนไทยทางเลือกมักมีแนวเรื่องที่ไม่ค่อยพบในการ์ตูนไทยสไตล์มังงะ เช่น คำถามเชิงปรัชญา หรือการวิพากษ์วิจารณ์สังคมไทย การ์ตูนไทยทางเลือกได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องในช่วงทศวรรษ 2550 ในขณะที่กลุ่มสำนักพิมพ์มังงะแปลไทยลดบทบาทด้านการ์ตูนไทยลง เนื่องจากประสบปัญหาการเปลี่ยนผ่านสู่ยุคดิจิตอลและการละเมิดลิขสิทธิ์ ศิลปินจำนวนหนึ่งเริ่มหันมาผลิตและเผยแพร่งานด้วยตนเองผ่านช่องทางออนไลน์มากขึ้น รวมถึงการขยายตัวของผู้ใช้สมาร์ทโฟนส่งผลให้ศิลปินเริ่มรับรูปแบบการ์ตูนแบบใหม่ ที่เน้นการจัดหน้าตามแนวยาว การศึกษาครั้งนี้ต้องการชี้ให้เห็นว่านับจากอดีตถึงปัจจุบัน การ์ตูนไทยเป็นผลผลิตของการผสมผสานทางวัฒนธรรม มีการเปลี่ยนแปลงและเลือกรับสิ่งใหม่อยู่โดยตลอด